Ενας Αγιορείτης γέροντας έλεγε για το Ψαλτήρι … από Newsroom ΟΡΘΟΔΟΞΟ ΒΗΜΑ

 

“Τά νοήματα των ψαλμών αθόρυβα η χάρις του Θεού τά απο τυπώνει στά πιό βαθειά ιερά βάθη της καρδιάς. Έτσι η καρδιά φωτίζεται καί μέ τή σειρά της θερμαίνει πνευματικά τό συναίσθημα, τή λογική καί τή θέληση, ενώ παράλληλα επηρεάζει θετικά τίς σχέσεις μέ τόν Θεό καί μέ τόν έξω κόσμο, γι’ αυτό η Εκκλησία μας, φιλάνθρωπα σκεπτόμενη περιέλαβε τούς ψαλμούς στίς καθημερινές προσευχές. Στίς Ιερές Μονές μέσα στή ροή των ακολουθιών σ’ όλη τήν διάρκεια του ημερονυκτίου, διαβάζονται περίπου εξήντα ψαλμοί.
Ανάλογα μέ τή θεολογική τους σύσταση καί τή θεολογική τους ιδιομορφία διακρίνονται γενικά σέ δοξολογικούς, ευχαριστίας, πένθους, μετανοίας, διδακτικούς, μεσσιακούς καί εσχατολικούς. Κέντρο τους είναι ο Άγιος Θεός, ενώ στό φωτεινό ορίζοντα της περιφερείας τους “ο άνθρωπος είναι κατενώπιον του Θεού”.

Σάν γλυκύς συνοδοιπόρος

Σάν γλυκύς συνοδοιπόρος, γράφει ο άγιος Γρηγόριος Νύσσης, του ανθρωπίνου βίου ο προφήτης Δαβίδ βρίσκεται σέ όλους τούς δρόμους της ζωής καί αναστρέφεται πρόσφορα μέ όλες τίς πνευματικές ηλικίες καί είναι κοντά σέ κάθε παράταξη πού προκόβει. Παίζει μέ όσους νηπιάζουν, όπως θέλει ο Θεός, μέ τούς άνδρες συναγωνίζεται, παιδαγωγεί τή νεότητα, υποστηρίζει τά γηρατειά, γίνεται στούς πάντες τά πάντα. Γίνεται τό όπλο των στρατιωτών, ο προπονητής των αθλητών, η παλαίστρα όσων γυμνάζονται, τό στεφάνι των νικητών, η χαρά του τραπεζιού, η παρηγοριά στίς κηδείες. Δέν υπάρχει τίποτε από τή ζωή μας πού νά είναι αμέτοχο από αυτή τή χάρη”.

Ο Μ. Βασίλειος λέγει ότι: “Ο ψαλμός αποκοιμίζει τήν αγριότητα της ψυχής… είναι γαλήνη των ψυχών μας· μας δίδει ωσάν ένα βραβείον τήν ειρήνην, μέ τό νά καθησυχάζη τήν ταραχήν καί τά κύματα των λογισμών μας. Διότι καταπραύνη τόν θυμόν της ψυχής καί χαλιναγωγεί τήν πρός τήν ασωτίαν καί ακολασίαν κλίσιν του ανθρώπου… Ο Ψαλμός είναι συμβοηθός της φιλίας, ένωσις των χωρισμένων, μέσον πρός συμφιλίωσιν των εχθρευομένων. Μάς δίδει καί τό μέγιστον από όλα τά αγαθά, μας δίδει τήν αγάπην. Διώκει τούς δαίμονας καί προσκαλεί τήν βοήθειαν των Αγγέλων. Είναι όπλον εναντίον των νυκτερινών φόβων μας καί ανάπαυσις από τούς ημερινούς κόπους”.

Σέ αυτό τό πόνημα καταχωρούνται οι περιπτώσεις πού βασανίζουν τόν σύγχρονο άνθρωπο καί οι ψαλμοί πού είναι η καρδιά όλης της αγίας Γραφής καί ο αναγνώστης θά βρή ανάπαυση καί λύτρωση ανάλογα μέ τήν πίστη του.
Τά θέματα τά οποία διαπραγμνατεύονται είναι από κείμενα αγίων Πατέρων της Εκκλησίας μας, όπως καταγράφονται σέ διάφορα έντυπα, του Πατριαρχείου Ιερουσολήμων, Ιερών Μητροπόλεων καί μεμονωμένα θρησκευτικά περιοδικά.

Ο κάθε ψαλμός διαπραγματεύεται πολλά θέματα καί εκτός αυτού μέσα του “κρύβει” καί τήν πνευματική ερμηνεία αναγωγική (από τά ορατά σέ ανεβάζει στά πνευματικά).
Ο στάρετς της Όπτινα Όσιος Νεκτάριος, ερμήνευε π.χ τά λόγια του πρώτου ψαλμού· “Μακάριος ανήρ…” ως εξής: “Αυτός ο ψαλμός κατά γράμμα σημαίνει πώς ένας άνθρωπος είναι μακάριος καί ευλογημένος, όταν αποφεύγη τίς ασεβείς καί αμαρτωλές συ-ναθροίσεις καί δέν λαμβάνει μέρος σέ αιρετικές η αντιεκκλησιαστικές διδασκαλίες.

Σύμφωνα μέ άλλη πνευματική ερμηνεία ο μακάριος άνθρωπος είναι ο νούς, πού δέν δέχεται τούς εμπαθείς λογισμούς (σκέψεις μέ εικόνες). Βέβαια είναι αδύνατον νά εμποδίση κανείς τήν επίθεση αυτών των λογισμών· είναι όμως δυνατόν νά μήν ασχολείται καί νά μή συζητή μαζί τους, αλλά νά λέη συνεχώς: “Κύριε ελέησον”. Καί τότε κάθε υλικό καί γήϊνο εξαφανίζεται. Αυτός ακριβώς πού ενεργεί έτσι αποκαλείται μακάριος άνθρωπο

Ο μακαρισμός γέροντας Παίσιος έλεγε γιά τούς ψαλμούς: “Ευλογημένη ψυχή, τίποτε δέν είναι αδύνατο στό Θεό. Ζήτα του μέ ευγένεια αυτό πού θέλεις. Εάν δυσκολεύεσαι, διάβασε τούς ψαλμούς του Δαβίδ. Θά δής εκείνος μέ τί τρόπο ζητούσε από τό Θεό καί ελάμβανε αυτό πού ποθούσε”.
“Όσοι απομακρύνονται από τό Χριστό, στερούνται τόν θείο φωτισμό, γιατί άφησαν τό προσήλιο σάν τούς ανοήτους καί πηγαίνουν στό ανήλιο… Βλέπετε τό Ψαλτήρι πού είναι γραμμένο μέ θείο φωτισμό, τί βαθειά νοήματα έχει! Μάζεψε, αν θέλης όλους τούς θεολόγους, όλους τούς φιλολόγους, καί θά δής ότι έναν ψαλμό μέ τέτοι βάθος δέν μπορούν νά φτιάξουν! Ενώ ο Δαβίδ ήταν αγράμματος, αλλά βλέπεις καθαρά πως τόν οδηγούσε τό πνεύμα του Θεού”.

“Πήγε κάποιος οικογενειάρχης στόν Γέροντα καί του είπε γιά τίς κτηματικές αδικίες πού έγιναν εις βάρος του.:” Εγώ δέν στενοχωριέμαι γιά τήν αδικία γιατί δαβάζω τό Ψαλτήρι. Ένα Κάθισμα τό απόγευμα καί δυό Καθίσματα πρίν ξημερώση. Σχεδόν τό έμαθα απ’ έξω. Κανένας Ψαλμός δέν λέει ότι οι άδικοι έκαναν προκοπή. Ενώ τούς δικαίους τούς σκέφτεται ο Θεός. Εγώ Πάτερ μου δέν λυπάμαι τά κτήματα πού έχασα, αλλά λυπάμαι τά αδέλφια μου πού χάνουν τήν ψυχή τους”.

Ο δέ Γέροντας Πορφύριος σέ ερώτηση ενός συνομιλητή του τί κάνει τίς νύκτες, απάντησε:”Διαβάζω τούς ψαλμούς του Δαβίδ, αλλά μέ πίστη στό νόημα των λέξεων πού διαβάζω. Πως νά στό πώ, έχουν δύναμη οι ψαλμοί, πολύ μεγάλη δύναμη, γιατί γράφτηκαν μέ πολλά δάκρυα καί πολλή ταπείνωση. Τέτοια ταπείνωση, πού ο ίδιος ο Θεός είπε: “βρήκα ανάπαυση μόνο στήν καρδιά του Δαβίδ”.

Γιά τήν αγωγή των παιδιών έλεγε ο Γέροντας:
“Η μητέρα πρέπει νά προσεύχεται πολύ κατά τήν περίοδο της κυήσεως καί ν’ αγαπάη τό έμβρυο, νά χαϊδεύη τήν κοιλιά της, νά διαβάζη ψαλμούς, νά ψάλλη τροπάρια νά ζή ζωή αγία”.
Γιά τήν μεγάλη πνευματική αξία των ψαλμών ο αναγνώστης θά τό διαπιστώση όταν τούς μελετά, μέ ταπείνωση. Γιά τήν καλύτερη κατανόησή των σχολιάζουμε ψαλμούς σύμφωνα μέ τή γνώμη των αγίων της Εκκλησίας μας.

Τι ώρα διαβάζονται οι Ψαλμοί
Η μεγαλόσχημη Γερόντισσα Αντωνία ΚΑVESHNIKOVA (1904-1996) έλεγε τι ώρα πρέπει να διαβάζουμε τους Ψαλμούς Από τα μεσάνυχτα μέχρι τις τρεις το πρωί ο ουρανός είναι ανοιχτός. Είναι πολύ πολύτιμη η προσευχή κατά τη διάρκεια αυτών των ωρών. Μετά τα μεσάνυχτα, είναι καλό να βάλουμε τρεις μεγάλες μετάνοιες με προσευχή στον Σωτήρα, τη Θεοτόκο και τον Άγγελο τον Άγγελο Φύλακά μας.