η μέθοδος των τριών

η μέθοδος των τριών

Τι έκανε το γερμανικό πνεύμα για το χριστιανισμό; Και για να περιοριστώ στον προτεσταντισμό, πόση μπύρα μέσα στον προτεσταντικό χριστιανισμό! Φαντάζεται κανείς μια μορφή πιο αποκτηνωμένη, οκνηρή, πιο vautree της χριστιανικής πίστης από τη μορφή ενός μέσου γερμανού προτεστάντη; Είναι αυτό το οποίο αποκαλώ ένας χριστιανισμός μετριόφρων: ένας χριστιανισμός ομοιοπαθητικός! Μου υπενθυμίζουν ότι υπάρχει επίσης στις μέρες μας ένας προτεσταντισμός άσεμνος, ο προτεσταντισμός των ιεροκηρύκων της Αυλής και των αντισημιτών κερδοσκόπων. Αλλά κανείς έως τώρα δεν βεβαίωσε ότι ένα οιονδήποτε πνεύμα κατοπτεύει απάνω σ’ αυτά τα νερά εκεί... Είναι μια μορφή πιο απρεπής του χριστιανισμού, καθόλου μια φόρμα πιο λογική...

Ο προτεσταντισμός, αυτή η ακάθαρτη διανοητικά και ανιαρή φόρμα της παρακμής, κάτω από την οποία μπόρεσε ο χριστιανισμός να διατηρηθεί στον μέτριο Βορρά. Πολύτιμος για τη γνώση, ως ετεροειδής και πολύπλοκος, κατά το μέτρο όπου συνένωσε μέσα στις ίδιες κεφαλές εμπειρίες φύσεως διάφορες, και πηγών διαφόρων.

(Φρίντριχ Νίτσε, «η θέληση για δύναμη», Αθήνα 2000, εκδ Αλφειός, σελ 271-272)




Είναι θλιβερό για κάθε Γερμανό το γεγονός ότι, αν και είμαστε έθνος στοχαστών, ελάχιστα κατορθώσαμε μέχρι σήμερα στο πεδίο της πολιτικής οικονομίας. [...] Μάταια, αλοίμονο, θ’ αναζητήσουμε στους επίσημους οικονομολόγους μας αυτή την ευρυμάθεια και την οξυδέρκεια, με την οποία παρουσιάζονται σ’ αυτό το πόνημα τα διάφορα ιστορικά στάδια της κοινωνίας κι οι συνθήκες ύπαρξης σε αυτά. Τέτοιου είδους μελέτες πάνω στις οικονομικές συνθήκες και τους νόμους της δουλοκτησίας, τις διάφορες μορφές δουλοπαροικίας και φεουδαρχίας, και τις καταβολές της ελεύθερης εργασίας, παραμένουν μέχρι τώρα εντελώς άγνωστες στους οικονομολόγους ειδήμονές μας. Θα θέλαμε μάλιστα ν’ ακούσουμε την άποψη αυτών των κυρίων πάνω στα όσα μας εκθέτει αυτό το βιβλίο (σημ. αναφέρεται στο «κεφάλαιο») για τη συνεργασία, τον καταμερισμό της εργασίας και τη βιοτεχνία, την εκμηχάνιση και τη μεγάλη βιομηχανία σε όλες τις ιστορικές και οικονομικές συνάφειες και συνεπαγωγές τους` έτσι κι αλλιώς, οι κύριοι αυτοί κάτι καινούργιο θα μάθουν, αν τις διαβάσουν. Τι θα είχαν να πουν άλλωστε για το γεγονός που διαψεύδει όλες τις παραδοσιακές θεωρίες περί ελεύθερου ανταγωνισμού - και το οποίο μας παρουσιάζεται εδώ με πλήθος παραπομπών σε επίσημα τεκμήρια κυρίως από την Αγγλία, την κοιτίδα του ελεύθερου ανταγωνισμού -, σύμφωνα με το οποίο δεν υπάρχει εκεί εργοστάσιο όπου η εργάσιμη ημέρα να μην καθορίζεται αυστηρά από το Κράτος και να μην επιβλέπεται από επόπτες εργασίας; Και που αποδεικνύει μάλιστα ότι, όχι μόνον ανθίζουν οι διάφοροι βιομηχανικοί κλάδοι ενώ μειώνονται οι ώρες εργασίας, αλλά και ότι ο ατομικός εργάτης παράγει περισσότερο ενώ δουλεύει λιγότερες ώρες απ’ ό, τι παλιότερα;

Αλοίμονο, δεν μπορούμε ν’ αρνηθούμε ότι είναι απόλυτα δικιολογημένο το πικρό ειρωνικό ύφος, που χρησιμοποιεί ο συγγραφέας εναντίον των κατεστημένων γερμανών οικονομολόγων. Όλοι τους, άλλος περισσότερο κι άλλος λιγότερο, ανήκουν στους «χυδαίους οικονομολόγους» που ξεπούλησαν την επιστήμη τους για να κερδίσουν κάποια εφήμερη δόξα και που αρνούνται τις μεγάλες κλασικές παρακαταθήκες της. Μιλούν για «αρμονία» και ξεπέφτουν στις ευτελέστερες αντιφάσεις.

(Φρίντριχ Ένγκελς, «σύνοψη του ¨κεφαλαίου¨», Αθήνα 2009, εκδ Αλήστου Μνήμης, σελ 15, 17-18)

Οι γερμανοί θεωρητικοί άξιζαν σε μεγάλο βαθμό αυτό που τους συμβαίνει τώρα: νάτοι που γκρεμίζονται απ’ τα ύψη του Ουρανού τους, και οι ακαλλιέργητοι θεολόγοι κι οι ηλίθιοι αρχοντοχωριάτες τους μεταχειρίζονται σαν κυνηγετικά σκυλιά, τους τραβάνε απ’ τ’ αυτί για να ξαναμπούν στο σωστό δρόμο. Θα τους κάνει μεγάλο καλό αυτή η πτώση αν τους θεραπεύσει απ’ την αλαζονεία τους. Απ’ αυτούς μονάχα εξαρτάται αν θα αντλήσουν τώρα διδάγματα απ’ την ατυχία τους, αν θα καταλάβουν ότι βρέθηκαν παρατημένοι απ’ όλους μέσα στη σκοτεινή μοναξιά των κορυφών  και πως δε θα’ ναι ασφαλείς παρά μόνο μέσα στους κόλπους του λαού. Ποιός θα κερδίσει το λαό; Εμείς ή εσείς; Να τι φωνάζουν στους φιλοσόφους αυτοί οι άθλιοι ευνούχοι. Αίσχος για μια τέτοια συμπεριφορά! Αλλά δόξα και τιμή στους ανθρώπους που υποστηρίζουν τώρα νικηφόρα την υπόθεση της ανθρωπότητας! [...] λοιπόν, θάρρος! Θέλω να σπάσω τις αλυσίδες σας, ω εσείς Γερμανοί που θέλετε να γίνετε Έλληνες, εγώ ο Σκύθης!

(Μιχαήλ Μπακούνιν, «η αντίδραση στη γερμανία», Αθήνα 1987, εκδ Ελεύθερος Τύπος, σελ 44)